ﻌﺮﻳﻒ ﻧﻮﺳﺎن ﻣﺎدن – ﺟﻮﻟﻴﺎن

ﻧﻮﺳﺎن ﻣﺎدن ﺟﻮﻟﻴﺎن ﻳﻚ ﮔﺮدش ﺑﺰرگ ﻣﻘﻴﺎس ﺟﻮی در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺎره ای اﺳﺖ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎدن و‬ ‫ﺟﻮﻟﻴﺎن (۱۷۹۱) ﻛﻪ داده ﻫﺎی اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺟﺰﻳﺮه ﻛﺎﻧﺘﻮن را ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺷﺪت ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﻣﻲ دادﻧﺪ، ﻛﺸﻒ‬ ‫ﺷﺪ . اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه اﺻﻮﻻ ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر ﺷﺮق ﺳﻮ ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻤﺮﻓﺖ ﻗﻮی دارای ﺷﺪت ﺑﺎرش ﺑﺮ روی اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﺎی‬ ‫ﻫﻨﺪ و آرام ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد .ﺑﻲ ﻫﻨﺠﺎری ﻫﺎی ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎرش اﺑﺘﺪا در ﺑﺨﺶ ﻫﺎﻳﻲ از ﺷﺮق آﻓﺮﻳﻘﺎ و ﻏﺮب‬ ‫اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ آﻏﺎز ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ در راﺳﺘﺎی ﺷﺮق ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد . اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻏﺮﺑﻲ و ﻣﻴﺎﻧﻲ‬ ‫اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮ روی آﺑﻬﺎی ﺳﺮد ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﻛﺰی و ﺷﺮﻗﻲ اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام‬ ‫ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺠﺪدا در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی ﺷﺮﻗﻲ اﻗﻴﺎﻧﻮس اﻃﻠﺲ ،ﻗﺎره اﻓﺮﻳﻘﺎ و ﺑﻮﻳﮋه ﻏﺮب اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد.‬

وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎ

 ‫ﻣﺎدن و ﺟﻮﻟﻴﺎن اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﻮﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﻗﻠﻴﻤﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺎره ای ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻴﺎن ﻓﺼﻠﻲ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮی در ﻛﻤﻴﺖ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻮ و اﻗﻴﺎﻧﻮس از ﻗﺒﻴﻞ ﻓﺸﺎر‫، دﻣﺎی ﺳﻄﺢ درﻳﺎ و ﻣﻴﺰان ﺗﺒﺨﻴﺮ از ﺳﻄﺢ اﻗﻴﺎﻧﻮس در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺎره ﺑﺎﺷﺪ.‬ ‫

ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺪاری ﻳﻚ روﻳﺪاد ﻣﻨﻔﺮد ‪MJO‬ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻲ ﻫﻨﺠﺎری ﻫﺎی ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﭘﻮﺷﺶ اﺑﺮ آن‬ ‫سنجیده ﻣﻴ ﺸﻮد در ﺣﺪود ۱۲۰۰۰ اﻟﻲ ۲۰۰۰۰ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ‬.

در ﻫﺮ زﻣﺎن دﻟﺨﻮاه ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ روﻳﺪاد ‪MJO‬ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺎره ای وﺟﻮد دارد اﻟﺒﺘﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻄﻮر‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن دو ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻤﺮﻓﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﻳﻜﻲ در ﺣﺎل ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮی در اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ و دﻳﮕﺮی در ﺣﺎل از‬ ‫ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻫﺎی اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد.‬ ‫

ﺣﺮﻛﺖ ﺷﺮق ﺳﻮ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ۵ m/s‬از ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎی ﻣﻬﻢ ‪ MJO‬اﺳﺖ ﻛﻪ آن را از ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎی‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺣﺎره ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ می سازد.

‫ﺷﺎﺧﺺ و ﻓﺎزﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ MJO ‫

ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮای ردﻳﺎﺑﻲ‪MJO ‬ و اﻳﻨﻜﻪ در ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ، ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﻳﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ اﺳﺖ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ‬ی ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﺒﺮﻧﺪ. ﺑﺎرﻟﻮ و ﻫﻤﻜﺎران دوره ﻋﻤﺮ ‪MJO‬ را ﺑﻪ دو ﻓﺎز ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ‬ ‫اﺳﺎس اﮔﺮ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﻤﺮﻓﺖ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺎره ای ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻣﺤﺪوده ‪ ۸۰E – ۱۰۰E‬درﺟﻪ و ‪۱۵S – ۱۰N‬‬ ‫درﺟﻪ، ﻗﻮﻳﺘﺮ از ﻫﻤﺮﻓﺖ در ﺑﻘﻴﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎﺷﺪ ‪MJO‬ در ﻓﺎز ﻣﺜﺒﺖ و در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت در ﻓﺎز ﻣﻨﻔﻲ ﻗﺮار‬ ‫دارد .ﺷﺎﺧﺺ دﻳﮕﺮی ﻧﻴﺰ ﺑﺮای ردﻳﺎﺑﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ زﻣﺎﻧﻲ و ﻣﻜﺎﻧﻲ‪MJO‬ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻴﺮود اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ‪RMMI‬‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ روزاﻧﻪ ‪OLR‬ و ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻣﺪاری ﺑﺎد در ﺗﺮاز ﻫﺎی ‪ ۸۰۰hpa‬و ‪) ۲۰۰hpa‬ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﻒ و ﻗﻠﻪ ورد ﺳﭙﻬﺮ) ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴ ﺸﻮد. ﻃﺒﻖ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ دوره ﻋﻤﺮ ‪ MJO‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻪ ﻓﻌﺎل ﻫﻤﺮﻓﺖ آن ﺑﻪ ﻫﺸﺖ ﻓﺎز ﺗﻘﺴﺴﻴﻢ ﻣﻴ ﺸﻮد ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻣﺪت ﻋﻤﺮ ﻫﺮ ﻓﺎز ۴ اﻟﻲ‬ ‫۱۰ روز اﺳﺖ اﻳﻦ ﻓﺎز ﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از :‬ ‫

ﻓﺎز ۱: ﺑﺮروی ﺑﺨﺶ ﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺎره اﻓﺮﻳﻘﺎ و ﻏﺮب اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ.‬ ‫

ﻓﺎز ۲ و ۳: ﺑﺮروی اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ.‬ ‫

ﻓﺎز ۴ و ۵: ﺑﺮ روی اﻧﺪوﻧﺰی و ﻗﺎره درﻳﺎﻳﻲ.‬

‫ﻓﺎز ۶ و ۷: ﺑﺮ روی ﻧﻴﻤﻪ ﻏﺮﺑﻲ اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام. ‬ ‫

ﺷﺎﺧﺺ ‪RMMI‬ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از دو ﻋﺪد ﻣﺴﺘﻘﻞ RMM‬۱ و RMM‬۲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺮف وﺿﻌﻴﺖ روزاﻧﻪ ‪ MJO‬را‬ ‫در ﻧﻤﻮاری ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻤﻮدار وﻳﻠﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﺤﻮر ‪X‬ ﺑﺎ ‪RMM‬۱ و ﻣﺤﻮر ‪ Y‬ﺑﺎ ‪RMM2‬‬ ‫ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻣﻴ ﺸﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮﻳﺎن ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻤﺮﻓﺖ ‪MJO‬ﻫﺮ روز ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ در اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار‬ ‫ﻓﻀﺎی ﻓﺎز ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ از ﻣﺒﺪا ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻣﻌﻴﺎری اﺳﺖ از ﺷﺪت ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ‪MJO‬‬ ‫،ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﻫﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﺮف ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﺑﻮدن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‪MJO ‬ اﺳﺖ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﺪر ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﻫﺮﻳﻚ از ﻣﻘﺪﻳﺮ ‪ RMM‬۱ و ‪RMM‬۲ ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺬﻛﻮر در داﻳﺮه ای ﺑﻪ ﺷﻌﺎع واﺣﺪ ﻗﺮار ﻣﻲ‬ ‫ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮدن روﻳﺪاد ‪ MJO‬در آن روز اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ازای ﻫﺮ روز در اﻳﻦ‬ ‫ﺷﻜﻞ، و اﺗﺼﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ، ﻣﻴﺘﻮان ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻛﺎﻣﻠﻲ از وﺿﻌﻴﺖ ‪MJO‬ در ﻳﻚ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮرد‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ داد ﺣﺮﻛﺖ ﭘﺎد ساعتگرد اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻫﺎ ﻣﻌﺮف ﺣﺮﻛﺖ ﺷﺮق ﺳﻮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻤﺮﻓﺖ ‪MJO‬ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺎ ۲۰ روز آﻳﻨﺪه ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮد.

تاثیر نوسان MJO بر ایران

ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ در ﻓﺎز ﻫﺎی ﺷﺸﻢ و ﻫﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻪ ﻓﻌﺎل ﻫﻤﺮﻓﺖ‪MJO ‬ در اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام ﻗﺮار دارد و ﭘﺪﻳﺪه‬ ‫ﻫﻤﺮﻓﺖ در اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ ﻓﺮارﻓﺖ ﻫﻮای ﮔﺮم و ﻣﺮﻃﻮب از ﺳﻮی اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬ ‫ﻫﻤﮕﺮاﻳﻲ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ در ﭘﺎﻳﻴﻦ و واﮔﺮاﻳﻲ آﻧﻬﺎ در ﺑﺎﻻی ﺟﻮ ﺗﻮام ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺎت ﺻﻌﻮدی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻮﺑﻲ‬ ‫را ﺑﺮای ﺑﺎرش در ﺑﺨﺶ ﻫﺎﻳﻲ از ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮب ﺷﺮق ﻛﺸﻮر ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ ﺑﺮﻋﻜﺲ در ﻓﺎزﻫﺎی ﺳﻮم‬ ‫و ﭼﻬﺎرم و ﺗﺎﺣﺪی ﻓﺎز ﭘﻨﺠﻢ ﻛﻪ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﻤﺮﻓﺖ در اﻗﻴﺎﻧﻮس ﻫﻨﺪ ﺑﻮﻳﮋه در ﺷﺮق آن ﻗﻮی ﺗﺮ از ﺑﻘﻴﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ‬ ‫ﺣﺎره ای اﺳﺖ ﺷﺎر ﻫﺎی رﻃﻮﺑﺖ و ﻓﺮارﻓﺖ ﻫﻮای ﮔﺮم ﺑﺴﻮی اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻤﺮﻓﺖ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪه و ﻓﺮارﻓﺖ‬ ‫ﻫﻮای ﺳﺮد و ﺧﺸﻚ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آن در در ﺑﺨﺶ ﻫﺎﻳﻲ از ﺟﻨﻮب و ﺟﻨﻮب ﺷﺮق ﻛﺸﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻣﻮرد ﺑﻘﻴﻪ‬ ‫ﻓﺎزﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻄﻮر ﻗﻄﻌﻲ ﻧﻤﻴﺘﻮان اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻛﺮد‬.

مقادیر انحراف از میانگین بارش دوره مورد بررسی (نوامبر – آوریل) هم زمان با چیرگی فاز + (الف) و منفی (ب) MJO در پهنه ایران با ایتفاده از پایگاه اینترنتی Composite

ارتباط معنی دار آماری بین فازهای فعال (مثبت) و غیر فعال (منفی) MJO به ترتیب با رخدادهای خشکی و پر بارش استان فارس مورد آزمون قرار گرفت.

نتایج نشان داد که تغییرات بارش فصلی در استان فارس وابستگی زیادی به جا به جایی فازهای MJO دارد. وجود اختلاف معنی دار (سطح معنی داری ۹۵%) بین رتبه میزان بارش فصلی در فاز منفی و مثبت بیانگر این مطلب است که فصل بارش استان (نوامبر تا آوریل) تحت تاثیر فراوان پدیده مادن جولیان قرار می گیرد. به بیان دیگر هم زمان با چیرگی فازهای + و – پدیده نوسانات مادن – جولیان، به ترتیب دوره های خشک و مرطوب حاکم خواهد شد. نتایج آزمون دقیق فیشر نشان می دهد که در تمامی نواحی مورد مطالعه، تواتر دوره خشک (تر) هم زمان با چیرگی فاز مثبت (منفی) MJO به طور معنی داری بیشتر از تواتر دوره خشک (تر) هم زمان با چیرگی فاز منفی (مثبت) است. به تعبیر دیگر احتمال رخداد دوره های خشک و تر به ترتیب هم زمان با چیرگی فاز مثبت و منفی MJO بالا است.

» اطلاعات شاخص MJO سایت NOAA

» اطلاعات شاخص MJO سایت BOM

» اطلاعات شاخص MJO سایت icess.ucsb

منبع: وبسایت کلیماتولوژی