نوسانات اطلس شمالی

          محمود آذرایین 
            بازدید : 5401
          دوشنبه 19 تير 1391
           نظرات (0)
        

نوسانات اطلس شمالی

(North Atlantic oscillation (NAO

همچنانکه نوسان جنوبی آشکارترين الگوي پيوند از دور نيمکره جنوبی است نوسان اطلس شمالیهم بارزترين الگوهاي پيوند از دوري است كه در تمام طول سال در نيمکره شمالی فعال است.

شاخص نوسانات اطلس شمالی به صورت گرایش فشار برای در حد پایین بودن در زمستان در نزدیکی ایسلند زمانی که فشار در نزدیکی آزور و جنوب غرب اروپا بالا باید تعریف شده است. شاخص نوسانات شمالی بر پایه اختلاف فشار نرمال شده سطح دریا (P) بین منطقه حاره (آزور، A) و کم فشار جنب قطبی (ایسلند، I) بنا نهاده شده است:

NAO= P(A) - P(I)s

نوسان اطلس شمالی در واقع نماينده تغييرات بادهای غربی بر روی اطلس شمالی در فاصله مدار 40 تا 60 درجه است. ساختار اقليمي NAO در طي ماههاي سال تغيير چنداني پيدا نمي‎كند و از يك ساختار دو هسته‎اي شمالي ـ جنوبي برخوردار است. يكي از اين هسته‎ها روي گرينلند و ديگري با علامت مخالف روي عرضهاي ميانة اقيانوس اطلس شمالي بين مدار 35 تا 40 درجه قرار مي‎گيرد.

فاز منفي NAO معرف ناهنجاري منفي ارتفاع ژئوپتانسيل و فشار در عرضهاي شمالي اقيانوس اطلس شمالي و ناهنجاري مثبت ارتفاع ژئوپتانسيل و فشار در ميانة اطلس شمالي، شرق ايالات متحده و غرب اروپاست. در فاز مثبت عكس اين وضعيت رخ مي‎دهد. هر دو فاز مثبت و منفي NAO با تغييرات شدت و موقعيت رودباد اطلس شمالي و مسيرهاي بارشي در سراسر اقيانوس اطلس همراه است و در مقياس كلان الگوهاي متوسط انتقال مداري و نصف‎النهاري گرما و رطوبت را تعديل مي‎كند. كه از اين طريق تغييراتي را در الگوي دما و بارش از شرق امريكاي شمالي گرفته تا اروپاي مركزي پديد مي‎آورد. فازهاي مثبت NAO با ناهنجاري مثبت دما در شرق ايالات متحده و شمال اروپا و ناهنجاري منفي دما در گرينلند و گاه جنوب اروپا و خاورميانه همراه است. فاز مثبت با ناهنجاري مثبت بارش در شمال اروپا و اسكانديناوي و ناهنجاري منفي بارش در جنوب و مركز اروپا همراه است.

در فازهاي منفي قوي عكس اين وضع ديده مي‎شود. در دوره‎هايي معين كه يك فاز مثبت يا منفي مدتها دوام مي‎آورد الگوي ناهنجاريهاي ارتفاع ژئوپتانسيل و دما تا مركز روسيه و شمال سيبري مركزي هم كشيده مي‎شود.

بنابر این فاز + NAO با کم بارشی و خشکسالی و فاز - با پر بارشی و تر سالی کشورتوام خواهد بود.

NAO نوسانهاي فصلي و سالانه قابل توجهي از خود نشان مي‎دهد و بروز فازهاي مثبت مداوم و منفي مداوم از خصوصيت آن است. الگوي زمستاني NAO نوسانهاي سالانه و دهه‎اي هم از خود نشان مي‎دهد. براي نمونه فاز منفي NAO از ميانة دهة 1950 تا زمستان سال 79ـ 1978 حاكم بود. در اين دورة‌24 ساله چهار دورة غالب كه هر يك دست كم سه سال به طول انجاميد همراه با فاز منفي بود و فاز مثبت تقريباً رخ نداد.

در حقيقت در كل اين دوره فاز مثبت تنها سه بار در ميانگين فصلی ديده شد و هرگز در دو سال متوالي پديدار نشد.پس از اين دورة‌منفي يك دورة‌ مثبت از زمستان 80ـ1979 آغاز شد و تا زمستان سال 95ـ1994 ادامه يافت. در اين دوره 15 ساله دوبار فاز منفي قوي رخ داد يكي در زمستان سال 85ـ1984 و يكي در زمستان 86ـ1985. البته در نوامبر 1995 تا فوريه 1996 هم يك فاز منفي قوي رخ داد. زمستان سال 97ـ1996 يكي از سالهاي سرگرداني NAO بوده است يعني در دسامبر 1996 و ژانويه 1997 يك فاز منفي حاكم بود و در فوريه و مارس 1997 يك فاز مثبت حاكم شد.

هرچند NAO و نوسان جنوبی ENSO دو الگوی مستقل هستند اما در دوره های 8-6 ساله با هم پيوند پيدا ميکنند. محاسبات ايشان نشان ميدهد که 20 درصد نوسانهای ENSO در دوره های 8-6 ساله با 25 درصد تغييرات NAO ارتباط دارد. به بيان ديگر فازهای فرين مثبت ENSO که نماينده حاکميت النينو در نيمکره جنوبی است با فازهای منفی NAO که نماينده ضعف وزش مداری در اطلس شمالی و اروپاست (و به همين دليل در هنگام حاکميت فازهای منفی NAO اروپا سردتر و پربارشتر است) همراه ميشود.

انيميشن ناهنجاري استرس باد و فشار سطح دريا طي فازهاي NAO

بر روي عكس كليك كنيد.